Εισαγωγή
Εικόνα από onilmilk
Getty Images Pro, https://www.canva.com
Ο Έλληνας φιλόσοφος Αριστοτέλης είχε πει ότι «ο στόχος της τέχνης είναι να αντιπροσωπεύει όχι την εξωτερική όψη των πραγμάτων, αλλά την εσωτερική τους σημασία». Ο Ισπανός ζωγράφος Pablo Picasso είχε δηλώσει ότι «η τέχνη είναι ένα ψέμα που μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε την αλήθεια», ενώ σύμφωνα με τον Γάλλο ζωγράφο Edgar Degas, «η τέχνη δεν είναι αυτό που βλέπεις, αλλά αυτό που κάνεις τους άλλους να δουν».
Γεννιέται λοιπόν το ερώτημα του πώς «βλέπουμε» την τέχνη; Ιδίως στην περίπτωση των εικαστικών τεχνών, όπως είναι η ζωγραφική, το σχέδιο, η γλυπτική, η φωτογραφία, η σκηνοθεσία ή ακόμη οι χειροτεχνίες και η αρχιτεκτονική. Τα έργα τέχνης συχνά μπορεί να είναι «δύσκολα», εννοώντας ότι η ερμηνεία τους μπορεί να είναι κάθε άλλο παρά προφανής. Και το ερώτημα παραμένει: υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος με τον οποίο βλέπουμε και ερμηνεύουμε την τέχνη;
Αυτή η αποστολή σας παροτρύνει να εμβαθύνετε στο συγκεκριμένο ερώτημα, αναγνωρίζοντας ότι ακόμη κι αν δεν είμαστε «ακαδημαϊκοί» στον τομέα της τέχνης, εξακολουθούν να υπάρχουν κάποιες βασικές αρχές καθοδήγησης που μπορούν να μας βοηθήσουν να ερμηνεύσουμε ένα έργο τέχνης. Επιπλέον, μαθαίνοντας να αναλύουμε έργα τέχνης, και ειδικότερα πίνακες ζωγραφικής, ενισχύονται οι ικανότητές μας, καθώς γινόμαστε πιο δημιουργικοί και καινοτόμοι και συγχρόνως αναθεωρούμε τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας.
Ζητούμενο αποστολής
Φόρος τιμής στον πίνακα ζωγραφικής του Rene Magritte “The Son of Man”.
Nito100, Getty Images, https://www.canva.com
Ο Terry Barrett, ένας Αμερικανός κριτικός τέχνης και καθηγητής, έχει πει ότι τα έργα τέχνης πάντοτε «αφορούν κάτι» και πως η ερμηνεία ενός έργου τέχνης σχετίζεται με το «να μπορείς να το κατανοήσεις σε κάποια γλώσσα». Είτε το παραδεχόμαστε είτε όχι, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε βιώσει τουλάχιστον μια στιγμή «αβεβαιότητας» βλέποντας έργα τέχνης: αυτό το αμήχανο συναίσθημα του τύπου «δεν έχω λόγια» ή ακόμα και «δεν καταλαβαίνω τίποτα!». Κι έπειτα, όταν εν τέλει το καταλαβαίνεις (ή τουλάχιστον «πιάνεις» κάτι), νιώθεις ότι ένας νέος κόσμος ανοίγεται μπροστά σου.
Η αποστολή σας είναι η εξερεύνηση της περίπλοκης, αλλά και συγχρόνως επωφελούς διαδικασίας της καλλιτεχνικής ερμηνείας και της εκμάθησης του τρόπου με τον οποίο μπορείτε να χρησιμοποιείτε την τέχνη, και ιδιαιτέρως τους πίνακες ζωγραφικής, για την ανάπτυξη της οπτικής σας αντίληψης και τη βελτίωση της παρατηρητικότητάς σας και των επικοινωνιακών σας δεξιοτήτων. Ετοιμαστείτε να ερμηνεύσετε τον αγαπημένο σας πίνακα ζωγραφικής και να δείτε «ένα βήμα παραπέρα» ή αλλιώς να «δείτε περισσότερα απ’ όσα βλέπουν τα μάτια σας»!
Καθοδήγηση
Η τέχνη είναι υπέροχη αλλά μπορεί να είναι και «ενοχλητική» ή ακόμη και τραγική, μπορεί επίσης να λειτουργεί θεραπευτικά απαλύνοντας τον πόνο ή να προκαλεί πόνο ή να είναι ακόμη και εντελώς ακατανόητη. Συνήθως μας λένε τι πρέπει να κοιτάξουμε, να εκτιμήσουμε και να αναλύσουμε ως «τέχνη». Ωστόσο, υπάρχουν φορές που εξακολουθούμε να νιώθουμε και να αναγνωρίζουμε κάτι ως «έργο τέχνης», ακόμη και χωρίς να μας έχει πει κάτι κάποιος «ειδικός».
Σε αυτήν την αποστολή θα επικεντρωθούμε σε έργα τέχνης που βρίσκονται σε μουσεία, και συγκεκριμένα σε μουσεία τέχνης με συλλογές με πίνακες ζωγραφικής. Αυτό που καλείστε να κάνετε είναι να διαλέξετε τον αγαπημένο σας πίνακα και να προσπαθήσετε να τον ερμηνεύσετε είτε γράφοντας μια σύντομη ανάλυση είτε δημιουργώντας μια παρουσίαση σε βίντεο (μπορείτε να δείτε την αποστολή που αφορά την παραγωγή βίντεο) ή ακόμη να εμπνευστείτε και να γράψετε τους δικούς σας στίχους (μπορείτε επίσης να δείτε τη σχετική αποστολή για την συγγραφή στίχων).
Διαβάστε όλα τα συνημμένα έγγραφα, εξερευνήστε τις διαδικτυακές πηγές και παρακολουθήστε τα βίντεο (που είναι διαθέσιμα με υπότιτλους σε διάφορες γλώσσες), τα οποία θα σας καθοδηγήσουν στην διαδικασία ερμηνείας και θα σας διευκολύνουν να δείτε έργα τέχνης στα πιο σπουδαία μουσεία χωρίς καν να σηκωθείτε από την καρέκλα σας.
Συμπέρασμα
Μαθαίνοντας πώς να παρατηρούμε και να ερμηνεύουμε την τέχνη, μας βοηθάει στο να επανασυνδεθούμε με τον εαυτό μας και με τους άλλους: μπορεί να μας βοηθήσει στο να αρχίσουμε να δίνουμε προσοχή τόσο στη «συνολική εικόνα» όσο και στις «μικρές λεπτομέρειες», παρατηρώντας συγχρόνως τι απουσιάζει και τι μας λέει το ένστικτό μας. Το ορατό και το μη ορατό έχουν εξίσου σημασία. Το πιο σημαντικό όμως, είναι ότι η τέχνη μπορεί να μας οδηγήσει στο να δούμε το «μοναδικό» στην καθημερινή μας ζωή και να προσπαθήσουμε να γίνουμε πιο δημιουργικοί και πιο ανοιχτοί σε ερωτήματα, συζητήσεις και διερεύνηση για το «κάτι παραπάνω», όσο ασήμαντο κι αν μοιάζει – αυτό το κάτι παραπάνω που μπορεί να αλλάξει τη ζωή μας.
Αξιολόγηση
- Οι εκπαιδευόμενοι/ες αναθεωρούν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν τον κόσμο, τον εαυτό τους και τους άλλους μέσω της εκμάθησης της ανάλυσης – ερμηνείας των έργων τέχνης.
- Οι εκπαιδευόμενοι/ες θα αποκτήσουν γνώσεις εθνικών, ευρωπαϊκών και παγκόσμιων πολιτισμών κι εκφράσεων, με έμφαση στην τέχνη και στα πολιτισμικά προϊόντα.
- Οι συμμετέχοντες/ουσες ενισχύουν την οπτική τους αντίληψη, τις επικοινωνιακές και αναλυτικές τους δεξιότητες, και γίνονται επίσης πιο δημιουργικοί.
- Οι εκπαιδευόμενοι/ες ανακαλύπτουν πως η τέχνη μας παροτρύνει να δούμε τα πράγματα από άλλη οπτική, επιλύοντας ακόμα και καθημερινά προβλήματα.
Πόροι
Σύνδεσμοι
«Ted-Ed»: «Ποιος αποφασίζει τι σημαίνει τέχνη;», Hayley Levitt (υποτιτλισμένο σε 27 γλώσσες)
https://www.ted.com/talks/hayley_levitt_who_decides_what_art_means
«TED-Ed»: «Ένα μάθημα για την παρατήρηση», Amy Herman (υποτιτλισμένο σε 28 γλώσσες)
https://www.ted.com/talks/amy_herman_a_lesson_on_looking
TED Ομιλία: Χτίζοντας ένα μουσείο μουσείων διαδικτυακά, Amit Sood (υποτιτλισμένη σε 39 γλώσσες)
https://www.ted.com/talks/amit_sood_building_a_museum_of_museums_on_the_web/transcript?referrer=playlist-a_trip_to_the_museum
Αρχεία
Ερμηνεία τέχνης: Βήματα & συμβουλές για να δείτε «ένα βήμα παραπέρα»Βίντεο
